*ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΕΚΦΡΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ ΤΟΥΣ
Εμμανουήλ Γιώργος, Oικονομολόγος MSc, ΓΔ Υπουργείου Εσωτερικών (Τομέας Μ-Θ), πρώην Διευθυντής της Διαχειριστικής Αρχής Ευρωπαϊκών Διακρατικών Προγραμμάτων Interreg
Ιούλιος 2020
Με βάση το συνολικό μέγεθος του ΑΕΠ η Ε.Ε. είναι δεύτερη, με πρώτη τις ΗΠΑ και τρίτη την Κίνα. Επίσης, η Ε.Ε. είναι δεύτερη στις εξαγωγές προιόντων μετά την Κίνα, ο δεύτερος εισαγωγέας προϊόντων μετά τις ΗΠΑ, ενώ κατέχει την πρώτη θέση ως εισαγωγέας και εξαγωγέας υπηρεσιών και είναι ο μεγαλύτερος επενδυτής άμεσων ξένων επενδύσεων στον κόσμο (2018).
Επιπλέον, η Ε.Ε. των 15 ανέπτυξε ισχυρή πολιτική διεύρυνσης (2004 +10, 2007 +2, 2013+1, 2025+2, 2030+2) αλλά και γειτνίασης ΕΝΡ από το 2003 έως και σήμερα, ενώ είναι χορηγός πόρων μεγαλύτερων των 50% της συνολικής παγκόσμιας ανθρωπιστικής βοήθειας κυρίως μέσω του ΟΗΕ.
Συνέπεια των πολιτικών αυτών ήταν η θετική επέκταση των αρχών του Ευρωπαϊσμού, του εκδημοκρατισμού και των ανθρώπινων δικαιωμάτων στις διεθνείς σχέσεις, με δημοκρατικούς όρους soft power (χωρίς τη χρήση στρατιωτικών μέσων).
Αδυναμίες της Ε.Ε. θεωρούνται η δημογραφική της γήρανση, η ενεργειακή της εξάρτηση και η αποικιακή της κληρονομιά.
Η Ε.Ε., μέσω της κοινής πολιτικής των κανόνων ανταγωνισμού και της δημοσιονομικής πολιτικής, επιδιώκει να ενισχύσει τους ισχυρούς ανταγωνιστικούς της τομείς όπως είναι τα χημικά, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η κυκλική οικονομία, η βιομηχανική παραγωγή, η βιοτεχνολογία, καθώς και να βελτιώσει την θέση της σε τομείς που παρουσιάζουν υστέρηση σε σχέση με τις ΗΠΑ, Ιαπωνία και Κινα όπως στην τεχνολογία κατασκευής ηλεκτρονικών υπολογιστών, στην ηλεκτρονική, στους βιομηχανικούς αυτοματισμούς, στη ρομποτική, στην αεροναυπηγική και στις τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνίας και διασύνδεσης έρευνας με παραγωγή.
Οι Δημοσιονομικές Κατευθύνσεις Ε.Ε. 2021-27
1) Ο Προϋπολογισμός παραμένει ισοσκελισμένος.
2) Οι δαπάνες άμυνας και κοινωνικής πολιτικής παραμένουν στην αρμοδιότητα των κρατών μελών.
3) Ο μέσος όρος των προϋπολογισμών των κρατών μελών είναι περίπου στο 40% του Α.Ε.Π. τους, ενώ της Ε.Ε. πολύ μικρός για τους φιλόδοξους στόχους της ΕΕ ισούται με 1% του Α.Ε.Π. της Ε.Ε!.
4) Στον πίνακα που ακολουθεί περιγράφονται οι τάσεις δαπανών της Ε.Ε. διαχρονικά:
Από τον παραπάνω πίνακα, διακρίνεται η στόχευση της Ευρωπαικής Επιτροπής για την Προγραμματική περίοδο 2021-2027 δηλ. να υπάρξει μείωση της ΚΑΠ και των διαρθρωτικών ταμείων, με μεγαλύτερη κατανομή και αύξηση πόρων σε Εξωτερική Πολιτική, Καινοτομία και Ψηφιακό μετασχηματισμό ICT, Μεταναστευτική Πολιτική (διπλασιασμός των πόρων από την προηγούμενη προγραμματική περίοδο), 25% των συνολικών δαπανών για Κλιματική Αλλαγή/ΑΠΕ και απολιγνιτοποίηση περιοχών.
Τα Έσοδα της Ε.Ε.προέρχονται από:
Δασμοί = 15%
Φ.Π.Α. = 15%
% Α.Ε.Π. κρατών=70% (με αυξητική τάση από το έτος 1992 και μεγαλύτερη αύξηση για την περίοδο 2021-2027 λόγω της αποχώρησης της Μεγάλης Βρετανίας / BREXIT)
(ΜΕ ΤΗΝ ΝΕΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Επέκταση των ιδιων πόρων ΑΕΠ % χωρών και ΦΠΑ και μη ανακυκλωμένα πλαστικά και με σύστημα εμπορίας εκπομπών, Ανθρακα, φόρου μεγάλων εταιρειών, ηλεκτρονικού εμπορίου)
Καθαρή οικονομική θέση χωρών Ε.Ε.
Κύριοι χορηγοί της Ε.Ε. κατά σειρά μεγέθους είναι οι: Γερμανία, Ολλανδία, Βρετανία, Σουηδία, Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία.
Περισσότερο ωφελούμενοι με βάση τις καθαρές εισροές: Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία.
Αξίζει όμως να επισημανθεί όμως ότι οι δότριες χώρες είναι οι κύριες ωφελούμενες σε ότι αφορά στην ανταγωνιστικότητά τους από την ενιαία αγορά του 1992 και εντεύθεν και από την Νομισματική Ένωση και το γεγονός ότι τα διαρθρωτικά Ταμεία που αναπτύχθηκαν από το 1992 και έπειτα, με πρόταση του Προέδρου της Ευρωπαικής Επιτροπής Ζακ Ντελόρ, ήταν η ανταπόδοσή τους για αποδοχή της ενιαίας αγοράς και της ΟΝΕ προς τις χώρες της συνοχής.
H NEA ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ μετά την κρίση του Κορονωιού
Αύξηση ανώτατου ορίου ιδίων πόρων του Προυπολογισμού της ΕΕ από 1,2% σε 2% του Ευρωπαικού ΑΕΠ.
Σε αυτόν τον προυπολογισμό συμπεριλαμβάνεται το ταμείο ανάκαμψης 750 δις ευρώ για υλοποίηση 2021-24 (με χαμηλότοκο δανεισμό της ΕΕ, με την εγγύηση και σε βάρος του Προυπολογισμού της ΕΕ, από τις χρηματοπιστωτικές αγορές και εξόφληση από 2028-2058)
Εξ αυτών 500 δις ευρώ επιχορηγήσεις και 250 δις ευρώ δάνεια σε κράτη μέλη
Η πρόταση αυτή της Επιτροπής που έχει την υποστήριξη του Ευρωκοινοβουλίου πρέπει να περάσει ομόφωνα και από τα 27 Εθνικά κοινοβούλια των κρατών μελών της ΕΕ. (και από Αυστρία, Δανία, Σουηδία, Ολλανδία)
Συμπεράσματα για την εξέλιξη της ΕΕ
Η εμπειρία και η δυναμική της Ε.Ε., από την δημιουργία της έως και σήμερα, απέδειξε ότι αν και αντιδρά αργά και συχνά όχι αποτελεσματικά, ως σύνολο πολύπλοκων και γραφειοκρατικών θεσμών διαπραγμάτευσης και συμβιβασμών στα πλαίσια της προωθητικής συνθήκης της Λισαβόνας 2009, ωστόσο καταφέρνει έως τώρα να ωριμάζει, συνθέτει και να ανταποκρίνεται ως θετική, soft power, στις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης, όπως:
- Στην κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ, με την προώθηση – διεύρυνση της Ε.Ε., των πολιτικών γειτνίασης ΕNP, την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Ασφάλεια (από 1992) και Άμυνας (από 1999, μετά τον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας και την, χωρίς απόφαση, ΟΗΕ επέμβαση του ΝΑΤΟ),
- Στην παγκοσμιοποίηση των διεθνών αγορών με την κοινή εμπορική πολιτική προώθησης πολυμερών συμφωνιών GATT και ΠΟΕ και των διμερών συμφωνιών με τρίτα κράτη,
- Στην κρίση χρέους και ελλειμμάτων των PIGS με την ανάπτυξη θεσμών δημοσιονομικού συντονισμού, στήριξης και ελέγχου,
- Στην προσφυγική/μεταναστευτική κρίση με την ανάπτυξη πόρων και μέσων αντιμετώπισής της (Πρόγραμμα δράσης ΕΕ 2016),
- Στην κλιματική κρίση με την υπογραφή της συμφωνίας των Παρισίων το 2015 και τη δέσμευση πόρων και πολιτικών για τη Προγραμματική περίοδο 2021-2027.
- Στην κρίση της πανδημίας του Κορονωιού με τον διπλασιασμό των κοινοτικών πόρων και δράσεων από 1% σε 2% του Ευρωπαικού ΑΕΠ
ΝΕΟ ΠΟΛΥΕΤΕΣ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΕ 2021-27 1.100 δις ευρώ
ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ 750 δις ευρω
ESM, EIB, SURE 40 δις ευρω
Με μόχλευση ιδιωτικών πόρων 2.390 δις ευρω
3.100 δις ευρω
Οι δυνατότητες αξιοποίησης του νέου ΔΠΠ 2021-27 και του Ταμείου Ανάκαμψης από την Ελληνική Πολιτεία
Με δεδομένους τους χαμηλούς ετήσιους πόρους του Εθνικού ΠΔΕ < 1 εκ. ευρώ ετησίως και την εκτιμώμενη υψηλότερη του μ.ο της ΕΕ Υφεση της Ελλάδας
Α) Αμεσα η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να αξιοποιήσει απο τον ισχύοντα Προυπολογισμό της ΕΕ και μέτρα της ΕΕ για αντιμετώπιση του Κορονωιού
1) 1,4 δις ευρώ από το Πρόγραμμα Sure για ενίσχυση της απασχόλησης
2) 3 δις ευρώ από την Ευρωπαική Τράπεζα Επενδύσεων για την ενίσχυση των επιχειρήσεων
3) 4 δις ευρώ από τον Ευρωπαικο Μηχανισμό στήριξης για ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας και αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης
Β) Από τις αρχές του 2021 η Ελλάδα θα μπορεί να αξιοποιήσει τα 20 δίς ευρώ από το ΕΣΠΑ 2021-27 και από το Ταμείο Ανάκαμψης 2021-24: 32 δις ευρώ, ήτοι 22,5 δις επιχορηγήσεις και 9,5 δις χαμηλότοκα δάνεια, ητοι μαζί με τους πόρους της ΚΑΠ 20 δις ευρώ, εν συνόλω 72 δις ευρώ (ητοι 40% ΑΕΠ Ελλάδας!!)
Προυπόθεση από ΕΕ η τήρηση κανόνων στα πλαίσια του Ευρωπαικού εξαμήνου και με ενισχυμένη εποπτεία της χώρας μας στην υλοποίηση της στρατηγικής του νέου 10ετούς αναπτυξιακού σχεδίου της χώρας που πρέπει να υποβληθεί στην ΕΕ εως τον Σεπτέμβριο 2020 και ακολούθως να συνυπογράψει η κάθε χώρα συμβόλαιο με την Ευρ. Επιτροπή για τους στρατηγικούς στόχους, μεταρρυθμίσεις και θεσμούς διαχείρισης των πόρων και πολιτικών ανά τομέα. Ακολούθως θα υποβληθούν τα επιμέρους Προγράμματα για χρηματοδότηση από ΕΕ
ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ
1) Πράσινη μετάβαση και βιώσιμη ανάπτυξη στα πλαίσια της Πράσινης συμφωνίας
2) Εκσυγχρονισμός και ψηφιοποίηση υπηρεσιών Δημόσιας Διοίκησης
3) Υγεία, Εκπαίδευση
4) Υποστήριξη Μικρομεσαίων επιχειρήσεων και υποδομές
5) Αντιμετώπιση αυξημένης κρίσης, ύφεσης και ανεργίας της χώρας μας κυρίως σε τουρισμό, αγροδιατροφικό τομέα, μεταφορές
Λόγω του μακροπρόθεσμου σχεδιασμού πολιτικών 2021 – 2030 και των σημαντικών πόρων της ΕΕ προς αξιοποίηση απαιτείται:
Α) Αποφυγή πελατειακών και κερδοσκοπικών πολιτικών και μη αύξηση, αλλά εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους της χώρας μας. Ενσωμάτωση στην δημόσια διοίκηση των Ευρωπαικών Αρχών καλής διακυβέρνησης (Αντικειμενικότητα, Διαφάνεια, Αξιολόγηση, Λογοδοσία, κοινωνική συνοχή)
Β) διαβούλευση των κοινωνικών εταίρων και διακομματική συναίνεση, καθώς και ανάγκη για ισχυρούς δημοκρατικούς και τεχνοκρατικούς θεσμούς διαχείρισης, σχεδιασμού και υλοποίησης των πολιτικών, προγραμμάτων και έργων.
Γ) Ενδυνάμωση των πολιτικών και Προγραμμάτων εξωστρέφειας των παραγωγικών και κοινωνικών φορέων και των θεσμών της χώρας μας στον Ευρωπαικό χώρο και ηγετικές πρωτοβουλίες win-win της χώρας μας στα βαλκάνια και στην ΝΑ Μεσόγειο.