*ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΕΚΦΡΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ ΤΟΥΣ
Με αφορμή την 80ή επέτειο από τη λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και την 75ή επέτειο της Διακήρυξης της 9ης Μαΐου, η ανασυσταθείσα «Επιτροπή Δράσης Μονέ για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης» καλεί για την εκκίνηση ενός Δεύτερου Σχεδίου Σουμάν, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για μια Κοινή Άμυνα και Ασφάλεια και μια Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία, όπως είχε ήδη οραματιστεί το Μανιφέστο του Βεντοτένε το 1941.
Ο Γερμανός ποιητής Φρίντριχ Χέλντερλιν έγραψε: «Εκεί όπου υπάρχει ο κίνδυνος, φυτρώνει και η σωτηρία». Και πράγματι, ένα νέο ευρωπαϊκό πνεύμα του πολίτη αναδύεται σε ολόκληρη την ήπειρο. Το βιώσαμε στις 15 Μαρτίου 2025, από τη Ρώμη έως την Τιφλίδα, στη Βουδαπέστη, στο Βουκουρέστι, στο Βελιγράδι, και σε πολλές άλλες πόλεις της Ευρώπης, καθώς και σήμερα στις Βρυξέλλες και άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Η υποστήριξη προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι υψηλή, σύμφωνα με το τελευταίο Ευρωβαρόμετρο. Υπάρχει ένα ισχυρό λαϊκό αίσθημα υπεράσπισης της ειρήνης, της δημοκρατίας και της πολυμερούς συνεργασίας, απέναντι στον ιμπεριαλισμό, τον αυταρχισμό και τους εμπορικούς πολέμους, καθώς και υπέρ της ουκρανικής αντίστασης και του ευρωπαϊκού ιδεώδους.
Οι πολίτες κατανοούν ότι σήμερα η ΕΕ, όπως και την περίοδο του Brexit, απειλείται από τον Πούτιν, τον Τραμπ και τους Ευρωπαίους συμμάχους τους. Οι ευρωπαϊκοί λαοί εκφράζουν έντονη προσήλωση στο ευρωπαϊκό εγχείρημα και στον κοινό μας πολιτισμό, αλλά ταυτόχρονα απαιτούν συγκεκριμένες δράσεις για τη διασφάλιση της δικής μας ασφάλειας και άμυνας, της ανταγωνιστικότητάς μας, του κοινωνικού μοντέλου μας και μιας ισχυρότερης πολιτικής ενότητας και ικανότητας δράσης.
Οι θεσμοί της ΕΕ, και ιδίως οι εθνικές κυβερνήσεις, οφείλουν να δώσουν απαντήσεις ανάλογες των μεγάλων γεωπολιτικών προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε και των απαιτήσεων των πολιτών. Πράγματι, πριν από 75 χρόνια, η Διακήρυξη Σουμάν ήδη δήλωνε ότι «η παγκόσμια ειρήνη δεν μπορεί να διασφαλιστεί χωρίς δημιουργικές προσπάθειες ανάλογες με τους κινδύνους που την απειλούν». Αυτή η φράση αντηχεί δυνατά στην εποχή μας. Το έγγραφο πρότεινε επίσης μια «άμεση δράση σε ένα και μόνο περιορισμένο αλλά αποφασιστικό σημείο: (…) ώστε η συνολική γαλλο-γερμανική παραγωγή άνθρακα και χάλυβα να τεθεί υπό μια Κοινή Αρχή, στο πλαίσιο ενός οργανισμού ανοικτού στη συμμετοχή και των άλλων ευρωπαϊκών χωρών».
Πιστεύουμε ότι η σύσταση μιας Ευρωπαϊκής Κοινής Άμυνας και Ασφάλειας αποτελεί σήμερα το σαφές και αποφασιστικό βήμα που πρέπει να πραγματοποιηθεί στην ευρωπαϊκή οικοδόμηση. Το βήμα αυτό είναι πλέον αναγκαίο, ενόψει της απόκλισης του Τραμπ από τη διατλαντική ασφάλεια. Στις 12 Μαρτίου 2025, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κάλεσε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να ενεργοποιήσει τις διατάξεις του άρθρου 42 της Συνθήκης της Λισαβόνας προς αυτήν την κατεύθυνση.
Μια τέτοια σημαντική απόφαση θα ανοίξει τον δρόμο για τη δημιουργία ενός αυτόνομου Ευρωπαϊκού Συστήματος Άμυνας και Ασφάλειας (ΕΣΑΑ), με δική του διοικητική αλυσίδα και αρμοδιότητα την εδαφική άμυνα, λειτουργώντας ως ευρωπαϊκός πυλώνας του ΝΑΤΟ ή σε συμβατότητα με αυτό. Το ΕΣΑΑ αυτό δεν θα εξαρτάται από τη βούληση και τις ιδιοτροπίες του εκάστοτε Προέδρου των ΗΠΑ και θα ενεργοποιεί τη ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής που προβλέπεται στο άρθρο 42.7 της Συνθήκης.
Χρειαζόμαστε επίσης έναν μεγαλύτερο προϋπολογισμό της ΕΕ, χρηματοδοτούμενο μέσω ευρω-ομολόγων και νέων «ιδίων πόρων» που θα συλλέγονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, για να καλύψουμε τις ανάγκες της κοινής μας άμυνας και ασφάλειας, καθώς και άλλα ευρωπαϊκά δημόσια αγαθά, συμπεριλαμβανομένης της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και άλλων κρίσιμων προκλήσεων. Ένα ανανεωμένο ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό πλαίσιο θα πρέπει να περιλαμβάνει επενδυτικά μέσα που θα επιτρέπουν στους πολίτες της ΕΕ να διοχετεύουν απευθείας τις αποταμιεύσεις τους για τους σκοπούς αυτούς.
Οφείλουμε να υπενθυμίσουμε στα κράτη-μέλη, ότι ένα πραγματικό ευρωπαϊκό πλαίσιο άμυνας και ασφάλειας δεν μπορεί να περιορίζεται στις εθνικές προτάσεις επανεξοπλισμού που εξετάζονται αυτή τη στιγμή, οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε σπατάλη και αναποτελεσματικότητα, εάν δεν συντονιστούν σε επίπεδο ΕΕ. Επιπλέον, η ασφάλεια είναι πολυδιάστατη και θα πρέπει να περιλαμβάνει την αντιμετώπιση υβριδικών απειλών, την κυβερνοασφάλεια, την κατασκοπεία και τις δολιοφθορές, κ.ά. Τέλος, δεν θα υπάρξει ουσιαστική Ευρωπαϊκή Ένωση Άμυνας και Ασφάλειας χωρίς τις αναγκαίες πολιτικές, στρατηγικές και επιχειρησιακές διαστάσεις (σχεδιασμός, διοίκηση και έλεγχος, κ.λπ.).
Παράλληλα, το προτεινόμενο βήμα μπορεί να προκαλέσει ισχυρές πολιτικές αλυσιδωτές επιπτώσεις για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, συμπεριλαμβανομένου του ανοίγματος της διαδικασίας αναθεώρησης των ευρωπαϊκών Συνθηκών, όπως πρότεινε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Νοέμβριο του 2023. Πρέπει να τονιστεί ότι κάθε βιώσιμο ΕΣΑΑ προϋποθέτει επίσης την υπέρβαση, το συντομότερο δυνατό, των εθνικών «βέτο» και της διακυβερνητικής προσέγγισης, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα τον κατάλληλο κοινοβουλευτικό και δημοκρατικό έλεγχο της εν λόγω αρχιτεκτονικής ασφαλείας. Γι’ αυτό προτείνουμε την υιοθέτηση μιας «Πράξης της Ένωσης» που θα περιλαμβάνει την ταυτόχρονη ενεργοποίηση των άρθρων 42.2 (για την κοινή άμυνα) και 48 (για τη συνταγματική αναθεώρηση) της Συνθήκης της Λισαβόνας ως ενιαίο πακέτο.
Ως εκ τούτου, προτείνουμε σε όλα τα υποστηρικτικά κράτη-μέλη της Ε.Ε., το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καλέσουν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να υιοθετήσει την προτεινόμενη «Πράξη της Ένωσης». Οι εν λόγω κυβερνήσεις θα πρέπει να δηλώσουν σαφώς ότι θα προχωρήσουν στην ενεργοποίηση της Μόνιμης Διαρθρωμένης Συνεργασίας (PESCO), όπως προβλέπεται στο άρθρο 46 της ΣΕΕ, για τη δημιουργία του αυτόνομου ΕΣΑΑ, σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί ταχεία ομοφωνία μεταξύ των 27 κρατών μελών. Η εν λόγω θεσμική PESCO θα παραμείνει ανοιχτή σε όλα τα κράτη-μέλη που επιθυμούν να συμμετάσχουν.
Στην σοβαρότερη γεωπολιτική στιγμή για την Ευρώπη από το 1945, δεν πρέπει να είμαστε λιγότερο φιλόδοξοι από ότι υπήρξαν οι συντάκτες της Διακήρυξης της 9 Μαΐου 1950. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να ανταποκριθεί στις προσδοκίες των πολιτών για την Ευρώπη του μέλλοντος.
Βρυξέλλες, 9 Μαΐου 2025
Danuta Hubner, πρώην Επίτροπος της Ε.Ε. και πρώην Ευρωβουλευτής
Domènec Ruiz Devesa, Πρόεδρος της Ένωσης Ευρωπαίων Φεντεραλιστών, πρώην Ευρωβουλευτής
Guy Verhofstadt, πρώην Πρωθυπουργός του Βελγίου και πρώην Ευρωβουλευτής
Monica Frassoni, πρώην Ευρωβουλευτής
Enrique Barón Crespo, πρώην Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
Sandro Gozi, Ευρωβουλευτής, πρώην Πρόεδρος της «Ομάδας Σπινέλλι»,
Christelle Savall, Πρόεδρος των Νέων Ευρωπαίων Φεντεραλιστών
Philippe Laurette, Πρόεδρος του Συνδέσμου «Jean Monnet»
Lieven Taillie, Επίτιμος Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Δημοσιογράφων
Read here the declaration in PDF: LINK HERE.
You can support the Declaration by signing here: LINK HERE.
You may download the declaration in Greek here