Δελτίο Τύπου Ένωσης Ευρωπαίων Φεντεραλιστών (UEF): Απαραίτητοι οι ίδιοι πόροι για μια σταθερή, αυτάρκη και υπόλογη Ευρωπαϊκή Ένωση

*ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΕΚΦΡΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ ΤΟΥΣ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Βρυξέλλες, 18 Ιουλίου 2025

Η Ένωση Ευρωπαίων Φεντεραλιστών (UEF)  για  την  πρόταση  της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ): Απαραίτητοι οι ίδιοι πόροι για μια σταθερή, αυτάρκη και υπόλογη Ευρωπαϊκή Ένωση

Η Ένωση Ευρωπαίων Φεντεραλιστών (Union of European Federalists – UEF) χαιρετίζει την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για έναν αυξημένο Πολυετή Προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την περίοδο μετά το 2028. Ωστόσο, τονίζει ότι ο όγκος του προϋπολογισμού από μόνος του δεν αρκεί για να ανταποκριθεί στις πολλαπλές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ένωση.

Για να διασφαλιστούν η οικονομική σταθερότητα, η θεσμική αυτάρκεια και η ουσιαστική πολιτική λογοδοσία, απαιτείται η καθιέρωση πραγματικών ίδιων πόρων για τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Μόνο έτσι θα μπορέσει η ΕΕ να χρηματοδοτεί αυτόνομα τις πολιτικές της, να ανταποκρίνεται σε κρίσεις με αποτελεσματικότητα και να ενισχύει τη δημοκρατική της νομιμοποίηση.

Παράλληλα, η UEF υπογραμμίζει τη σημασία των ευρωπαϊκών περιφερειών στο ευρωπαϊκό εγχείρημα. Η επανεθνικοποίηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων –δηλαδή η επιστροφή αρμοδιοτήτων αποκλειστικά στα κράτη μέλη– πλήττει τους πολίτες, υπονομεύει την ευρωπαϊκή συνοχή και ακυρώνει την κοινή προστιθέμενη αξία.

Στο πλαίσιο αυτό, η Ένωση Ευρωπαίων Φεντεραλιστών καλεί σε τολμηρή θεσμική μεταρρύθμιση μέσω της αναθεώρησης των Συνθηκών. Κεντρικός στόχος είναι η προώθηση μιας πραγματικά ομοσπονδιακής δημοσιονομικής εξουσίας, ικανής να στηρίζει τις κοινές ευρωπαϊκές πολιτικές και να απαντά στις προκλήσεις του 21ου αιώνα: από την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση μέχρι την γεωπολιτική αυτονομία και την κοινωνική συνοχή.

Η Ένωση Ευρωπαίων Φεντεραλιστών (UEF) για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο της ΕΕ: Ανεπαρκείς οι προτεινόμενοι ίδιοι πόροι – Ανησυχία για περικοπές και επανεθνικοποίηση πολιτικών

Η Ένωση Ευρωπαίων Φεντεραλιστών (Union of European Federalists – UEF) σημειώνει την πρόταση για αύξηση του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (ΠΔΠ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την περίοδο 2028–2034, από το σημερινό 1,08% στο 1,25% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος (ΑΕΕ) της ΕΕ. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο σε μέγεθος προϋπολογισμό που έχει ποτέ προταθεί – τόσο σε σχετικούς όσο και σε απόλυτους όρους – με συνολικό ύψος περίπου 2 τρισεκατομμύρια ευρώ.

Ωστόσο, η UEF υπογραμμίζει ότι οι πραγματικές χρηματοδοτικές ανάγκες για την παροχή ευρωπαϊκών και παγκόσμιων δημόσιων αγαθών είναι ακόμη μεγαλύτερες, αγγίζοντας το 2% του ΑΕΕ της ΕΕ. Υπό αυτό το πρίσμα, η προτεινόμενη αύξηση δεν επαρκεί για να ανταποκριθεί στις αυξανόμενες προκλήσεις και στις προσδοκίες των πολιτών.

Η UEF εκφράζει ιδιαίτερη ανησυχία για τις προτεινόμενες περικοπές σε κρίσιμα ευρωπαϊκά προγράμματα, με κυριότερα παραδείγματα την πολιτική συνοχής και την τάση επαναεθνικοποίησης της κοινής αγροτικής πολιτικής. Τέτοιες επιλογές απειλούν την ευρωπαϊκή συνοχή, ενισχύουν τις περιφερειακές ανισότητες και υπονομεύουν την αρχή της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης.

Επιπλέον, η προσέγγιση που προτείνεται σε ό,τι αφορά τους ίδιους πόρους της Ένωσης κρίνεται ανεπαρκής. Δεν αντιμετωπίζει τις διαρθρωτικές αδυναμίες του υφιστάμενου ευρωπαϊκού χρηματοδοτικού συστήματος και κινδυνεύει να διαιωνίσει ένα μοντέλο εξάρτησης από τους εθνικούς προϋπολογισμούς. Χωρίς ουσιαστικούς ίδιους πόρους, η ΕΕ δεν μπορεί να επιτύχει πραγματική αυτάρκεια, διαφάνεια και πολιτική λογοδοσία.

Ένας ανεπαρκής προϋπολογισμός με τάσεις επανεθνικοποίησης

Η πρόταση για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) της ΕΕ καλείται να ανταποκριθεί σε ένα άνευ προηγουμένου φάσμα προκλήσεων: έναν εμπορικό πόλεμο με την Αμερική του Ντόναλντ Τραμπ, έναν πραγματικό πόλεμο με τη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν, την εντεινόμενη γεωοικονομική αντιπαλότητα με την Κίνα, την αποσταθεροποίηση στη Μέση Ανατολή, την επιτάχυνση της κλιματικής κρίσης, τις μεταναστευτικές ροές και την άνοδο της άκρας δεξιάς με ανοιχτά αντιευρωπαϊκή ατζέντα.

Ο προτεινόμενος προϋπολογισμός –ύψους περίπου 2 τρισεκατομμυρίων ευρώ ή 285 δισεκατομμυρίων ετησίως– αντιστοιχεί μόλις στο 1,26% του ΑΕΠ της ΕΕ. Ωστόσο, από αυτό, το 0,11% προορίζεται αποκλειστικά για την αποπληρωμή του χρέους που δημιουργήθηκε κατά την πανδημία για τη χρηματοδότηση του προγράμματος Next Generation EU· ένα χρέος το οποίο οποιοσδήποτε άλλος κυρίαρχος εκδότης θα είχε απλώς ανακυκλώσει. Αυτό σημαίνει ότι ο πραγματικός προϋπολογισμός ανέρχεται μόλις στο 1,15% του ΑΕΠ, επίπεδο κατάφωρα ανεπαρκές για την επίτευξη των στρατηγικών στόχων της Ευρώπης.

Η Έκθεση Ντράγκι (2023) υπογραμμίζει την ανάγκη για κινητοποίηση επιπλέον 800 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως, εκ των οποίων το 20% –δηλαδή 160 δισ.– σε δημόσιες επενδύσεις, ώστε να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα και η τεχνολογική κυριαρχία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, η παρούσα αρχιτεκτονική του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού αδυνατεί να υποστηρίξει αυτόν τον στόχο.

Την ίδια ώρα, οι εκκλήσεις για ενίσχυση των αμυντικών δαπανών δεν συνοδεύονται από ουσιαστική αύξηση του συνολικού προϋπολογισμού, με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται ένα μη βιώσιμο δίλημμα: περισσότερα κονδύλια για την άμυνα συνεπάγονται περικοπές στη συνοχή, στην πράσινη μετάβαση και στην καινοτομία.

Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κινείται προς την κατεύθυνση της επανεθνικοποίησης των προγραμμάτων δαπανών, μεταφέροντας περισσότερη ευθύνη στα κράτη μέλη, εις βάρος των περιφερειακών αρχών και κυβερνήσεων. Αυτή η αναδίπλωση υπονομεύει την ίδια τη λογική ύπαρξης ενός κοινού ευρωπαϊκού προϋπολογισμού και θέτει σε κίνδυνο μια ιστορική ευκαιρία για τη δημιουργία μιας ισχυρότερης και πιο ολοκληρωμένης Ένωσης.

Απαιτούνται πραγματικοί ίδιοι πόροι και μετάβαση σε ουσιαστική ομοσπονδιακή δημοσιονομική εξουσία

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει τη δημιουργία νέων ιδίων πόρων και την αναπροσαρμογή υπαρχόντων, με στόχο την άντληση εσόδων ύψους 58,5 δισ. ευρώ ετησίως. Οι πηγές αυτές περιλαμβάνουν το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ETS), τον Μηχανισμό Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM), πόρους από τη μη συλλογή αποβλήτων ηλεκτρονικών συσκευών, τον φόρο καπνού, καθώς και τον νέο εταιρικό πόρο «Corporate Resource for Europe (CORE)».

Παρότι οι προτάσεις αυτές συνιστούν βήμα προς τα εμπρός, δεν πρόκειται για πραγματικούς ευρωπαϊκούς φόρους. Σε αντίθεση με τα ομοσπονδιακά συστήματα, όπου ο ομοσπονδιακός προϋπολογισμός αντανακλά μια αυτόνομη φορολογική ικανότητα, ο προϋπολογισμός της ΕΕ παραμένει σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένος από τις άμεσες εθνικές συνεισφορές, οι οποίες αντιπροσωπεύουν άνω του 70% των συνολικών εσόδων.

Οι λεγόμενοι «ίδιοι πόροι» δεν αποτελούν αυθεντικά ευρωπαϊκούς φόρους, αλλά εθνικούς φόρους που εισπράττονται στο πλαίσιο ρυθμιστικών πολιτικών της ΕΕ – όπως οι τελωνειακοί δασμοί και οι γεωργικές εισφορές – και μεταβιβάζονται στη συνέχεια στον ενωσιακό προϋπολογισμό.

Αυτή η δομή στερείται τόσο της δημοσιονομικής ανεξαρτησίας όσο και της αναγκαίας κλίμακας, δύο χαρακτηριστικά απολύτως απαραίτητα για τη συγκρότηση μιας ουσιαστικής ομοσπονδιακής δημοσιονομικής εξουσίας. Χωρίς αυτά, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μπορεί να ασκήσει κυρίαρχη πολιτική, ούτε να ανταποκριθεί με επάρκεια στις κοινές στρατηγικές της προκλήσεις.

 

Η ανάγκη για δημοσιονομική κυριαρχία σε ευρωπαϊκό επίπεδο

Ως έχει στην παρούσα φάση, ο προϋπολογισμός της ΕΕ παραμένει εξαρτημένος από τη βούληση των εθνικών κυβερνήσεων, χωρίς τη δυνατότητα αυτόνομης είσπραξης εσόδων. Είναι δομικά περιορισμένος στη χρηματοδότηση της εσωτερικής αγοράς και αδυνατεί να εκπληρώσει βασικές δημοσιονομικές λειτουργίες, όπως η παροχή ευρωπαϊκών δημόσιων αγαθών ή η εφαρμογή αναδιανεμητικών πολιτικών.

Όπως επισημαίνεται και στην Έκθεση Monti για τους Ίδιους Πόρους της ΕΕ (2017), για να καταστούν αυτοί πραγματικοί ευρωπαϊκοί φόροι:

• Πρέπει να βασίζονται σε πολιτικές αποφάσεις που λαμβάνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με τη συναπόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου·
• Τα έσοδα πρέπει να κατευθύνονται απευθείας στον προϋπολογισμό της ΕΕ, ανεξάρτητα από εθνικά κανάλια και διαδικασίες·

Μόνο με την πλήρωση αυτών των προϋποθέσεων μπορεί η Ευρωπαϊκή Ένωση να αναπτύξει μια αυθεντική δημοσιονομική ικανότητα. Η μεταρρύθμιση αυτή απαιτεί νέο θεσμικό  πλαίσιο, το οποίο να είναι δημοκρατικά νομιμοποιημένο και υπερεθνικού χαρακτήρα. Στην πράξη, αυτό σημαίνει μια θεμελιώδη αναθεώρηση των Ευρωπαϊκών Συνθηκών, με σκοπό την εκχώρηση δημοσιονομικής κυριαρχίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Η UEF προτείνει τέσσερα βήματα προς μια ευρωπαϊκή δημοσιονομική πολιτική

Η Ένωση Ευρωπαίων Φεντεραλιστών (UEF) προτείνει ένα τετραπλό σχέδιο για την οικοδόμηση αυθεντικής δημοσιονομικής ικανότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αρχίζοντας από:

1. Τη συνέχιση του προγράμματος Next Generation EU (NGEU) με νέα κλίμακα και ανανεωμένη στόχευση, συμπεριλαμβανομένων τομέων όπως η άμυνα και οι κλιματικές πολιτικές, όσο ο συνολικός προϋπολογισμός της ΕΕ παραμένει ανεπαρκής·
2. Την υιοθέτηση της απόφασης για τους ίδιους πόρους και το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο μέσω της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας, όπως επιτρέπει η ρήτρα γέφυρας (“Passerelle”) του άρθρου 312(2) ΣΛΕΕ (TFEU). Αυτό συνεπάγεται συν-απόφαση μεταξύ Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου με ειδική πλειοψηφία, καθιστώντας την Ένωση κυρίαρχη του ίδιου της του προϋπολογισμού·
3. Τη σταδιακή εισαγωγή αυθεντικών ευρωπαϊκών ιδίων πόρων, τους οποίους θα διαχειρίζεται απευθείας η ΕΕ και όχι τα κράτη μέλη, όπως:
   • Φόρος Ψηφιακών Υπηρεσιών σε μη εγκατεστημένους παρόχους·
   • Φόρος Χρηματοπιστωτικών Συναλλαγών·
   • Διεύρυνση του Συστήματος Εμπορίας Εκπομπών (ETS2) ώστε να καλύπτει τις εκπομπές από οδικές μεταφορές, κτήρια και άλλους τομείς·
4. Την κατάργηση της απαίτησης επικύρωσης από τα κράτη μέλη, καθώς το άρθρο 311 της ΣΛΕΕ προβλέπει όχι μόνο ομοφωνία στο Συμβούλιο, αλλά και έγκριση από κάθε κράτος μέλος σύμφωνα με τις εθνικές του συνταγματικές διατάξεις·

Η UEF καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να πάψει να αποδέχεται τη λογική της διακυβερνητικής ανεπάρκειας και να ενεργήσει ως συνταγματικός θεσμικός παράγοντας. Το Κοινοβούλιο οφείλει:

• να διεκδικήσει μεγαλύτερο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, ευθυγραμμισμένο με την πενταετή του εντολή (και όχι επταετή όπως το ΠΔΠ)·
• να προστατεύσει τα υφιστάμενα ευρωπαϊκά προγράμματα και τη γεωγραφική ισορροπία·
• να ζητήσει φορολογικές αρμοδιότητες και
• να στηρίξει τη μεταρρύθμιση των Συνθηκών, όπως έπραξε ήδη με το ψήφισμά του στις 22 Νοεμβρίου 2023.

Οι υφιστάμενες Συνθήκες επιτρέπουν κάποια εναρμόνιση των εθνικών φορολογικών συστημάτων και την εισαγωγή νέων πόρων στον προϋπολογισμό της ΕΕ – ακόμη και τη δημιουργία ξεχωριστού προϋπολογισμού για την ευρωζώνη. Όμως, οι ρήτρες ομοφωνίας και εθνικής επικύρωσης (άρθρα 311, 312, 113 και 352 ΣΛΕΕ) παρακωλύουν την ουσιαστική πρόοδο προς μια αληθινή ευρωπαϊκή δημοσιονομική εξουσία.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να καταστεί κυρίαρχη του προϋπολογισμού της – ικανή να ορίζει στρατηγικές προτεραιότητες, να διασφαλίζει την αλληλεγγύη και να υλοποιεί πολιτικές που μόνο σε ηπειρωτική κλίμακα μπορούν να έχουν πραγματικό αντίκτυπο.

 

Domenec Devesa (Πρόεδρος UEF): Χρειαζόμαστε πραγματική δημοσιονομική ισχύ – όχι άλλο έναν προϋπολογισμό ανεπαρκούς φιλοδοξίας

«Βρισκόμαστε σε ένα σταυροδρόμι άνευ προηγουμένου παγκόσμιων προκλήσεων. Σε αυτό το πλαίσιο, το προτεινόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, το οποίο υποτίθεται ότι θα αποτελούσε βήμα προς τα εμπρός για τα επόμενα χρόνια, υστερεί σημαντικά σε σχέση με τις πραγματικές ανάγκες, κυρίως λόγω ανεπαρκούς χρηματοδότησης. Για να διασφαλίσουμε το μέλλον της Ευρώπης, οφείλουμε να περάσουμε σε πραγματικούς ίδιους πόρους που να εγγυώνται σταθερότητα, αυτάρκεια και πολιτική λογοδοσία. Η επαναεθνικοποίηση βασικών προγραμμάτων υπονομεύει τη συλλογική μας ισχύ και αποδυναμώνει την ίδια την ουσία της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Είναι επιτακτική ανάγκη να ενισχύσουμε την ΕΕ με ουσιαστική δημοσιονομική ικανότητα, ώστε να ανταποκρίνεται στους στρατηγικούς της στόχους και να τιμά τη δέσμευσή της προς όλους τους Ευρωπαίους πολίτες», δήλωσε ο Domènec Ruiz Devesa, Πρόεδρος της Ένωσης Ευρωπαίων Φεντεραλιστών (UEF).

Τα επαναλαμβανόμενα αδιέξοδα στις διαπραγματεύσεις για το ΠΔΠ υπογραμμίζουν την ανάγκη για μια πραγματικά λειτουργική ευρωπαϊκή ομοσπονδία, με σαφώς καθορισμένες αρμοδιότητες. Αυτή η νέα αρχιτεκτονική θα καταργεί τις εθνικές συνεισφορές που καθιστούν τις Βρυξέλλες εξαρτημένες από τα κράτη μέλη και θα τερματίζει τον έλεγχο των ευρωπαϊκών θεσμών επί των εθνικών προϋπολογισμών.

Αντί για αυτό, το νέο μοντέλο πρέπει να βασίζεται σε δημοσιονομικές μεταβιβάσεις επαρκούς μεγέθους, που θα επιτρέπουν στην Ένωση να επιτυγχάνει πολιτικούς στόχους καθορισμένους από τους εκπροσώπους των Ευρωπαίων πολιτών και των κρατών μελών.

Εάν δεν αντιμετωπιστεί με αποφασιστικότητα η ανάγκη για ένα ομοσπονδιακό πολιτικό σύμφωνο η Ευρώπη κινδυνεύει να επαναλάβει τα ίδια λάθη: αναποτελεσματικές και χρονοβόρες διαδικασίες, που χάνουν την ευκαιρία να ενισχύσουν την ελευθερία, την αλληλεγγύη και την προστασία για την ΕΕ, τους πολίτες της και τα κράτη μέλη.

Πηγές:

• EU Commission Press Release
• UEF Manifesto 2023
• UEF Resolution 2024  
• Paper used by UEF during the Conference on the Future of Europe: The financing of the European Union: a proposal for the Treaty Reform to give the EU true Fiscal Capacity 
• The Future of European competitiveness | The Draghi Report 2023 
• The Monti Report 2017 – Final report and recommendations of the High Level Group on Own Resources